روغن دنبه:اظهارات ضد و نقیض مسئولان در باره توقف خط تولید روغن جامد روزنامه خراساناسید
چرب روغن های جامد، عامل گسترش بیماری های غیرواگیر در ایران است روغن ها
از مواد مهم و بحث برانگیز تغذیه و رژیم غذایی افراد محسوب می شوند.
این
که چه نوع روغنی برای مصرف، مناسب است یا کدام یک از انواع روغن ها بیشتر
موجب بروز بیماری، سکته و یا افزایش چربی خون می شود، همواره جای سوال
داشته است.
در یکی دو دهه اخیر، بروز بیماری های قلبی، عروقی و افزایش
مرگ و میرناشی ازاین بیماری ها و نیز افزایش موارد ابتلا به سرطان درسطح
جهان،باعث شده است تا متولیان امر سلامت در کشورهای پیشرفته، ضمن هشدار
نسبت به مصرف روغن های جامد، توجه عموم افراد را به مصرف روغن های مایع،
خصوصا روغن های گیاهی که ازانواع مختلفی نیز برخوردارند، جلب کنند.
چنین
اقدامی ،امروزه باعث شده است تا کارخانجات تولید روغن نیز میزان اسید چرب
ترانس را در روغن های تولیدی، تا 2 درصد کاهش دهند و حتی در برخی موارد سطح
آن را به صفر برسانند.
فاطمه زارع، کارشناس ارشد صنایع غذایی دفتر
بهبود تغذیه وزارت بهداشت ، در گفتگو با خبرنگار ما، با بیان این که خط مشی
اصلی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کاهش مصرف روغن های جامد و
جایگزین کردن آن با روغن های مایع در سبد خانوار است، با اشاره به اقدامات
انجام شده از سوی وزارت بهداشت برای کاهش مصرف روغن جامد در سطح جامعه،
اظهار می دارد: در حال حاضر عمده ترین اقدام ما، فرهنگ سازی است که در
راستای اصلاح تغذیه جامعه، صورت می گیرد.
بنابراین باید به مردم
آموزش داده شود که در انتخاب روغنی که بر سر سفره می گذارند، چه مواردی
توجه کنند و چگونه و به چه میزان روغنی را مصرف کنند، براین اساس هم اکنون،
41 دانشگاه علوم پزشکی تحت پوشش معاونت سلامت وزارت بهداشت، موظف شده اند
تا اطلاع رسانی لازم را دراین زمینه انجام دهند.
وی خاطرنشان می کند:
برای کاهش مصرف روغن های جامد در کشور ، نمی توان فعالیت کارخانه های تولید
روغن را متوقف کرد، چرا که این کارخانه ها، با مجوز دولتی و رسمی وزارت
بهداشت، محصولات خود را تولید می کنند ، ضمن آن که کالای تولیدی این
کارخانه ها نیز اغلب با استانداردهای جهانی، مطابقت دارد.
وی ادامه می
دهد: بخش دیگری از اقدامات ما، بر مبنای ارتباطات بین بخشی است ودر قالب
همکاری با وزارت صنایع، وزارت بازرگانی، جهاد کشاورزی ، موسسه استاندارد ،
سازمان صدا و سیما و... جهت دهی لازم برای واردات روغن خام و چگونگی عرضه
روغن های کالابرگی، صورت می گیرد و با تاکید بر توزیع روغن مایع به جای
جامد، انجام می شود.
ضمن آن که در بحث فرهنگ سازی محور اقدامات
ما را تشکیل می دهد، راهکارهای مختلفی مانند: آموزش، برگزاری کارگاه های
آموزشی، آموزش پزشکان، کارشناسان و عامه مردم، وجود دارد. همچنین بخشی از
فعالیت های اطلاع رسانی ، باکمک بخش های مختلفی همچون صدا و سیما،
سوادآموزی و آموزش و پرورش انجام می شود.
وی در خصوص مضرات مصرف روغن های جامد، اظهار می دارد: روغن های جامد هیدروژنه ، معمولا اسید چرب اشباع شده بالایی دارند.
به
همین دلیل، مصرف این گونه روغن ها، باعث افزایش کلسترول نامطلوب خون می
شود و درنهایت به بروز مشکلاتی همچون افزایش فشار خون، گرفتگی عروق و بروز
بیماری های قلبی ، عروقی می انجامد.
به علاوه روغن های هیدروژنه، دارای
نوعی اسید چرب غیرطبیعی به نام اسید چرب ترانس می باشند که ضرر آن به مراتب
ببیشتر از اسیدهای چرب اشباع شده است و مصرف آن، به افزایش کلسترول
نامطلوب در خون می انجامد.
بنابراین مصرف روغن های جامد، به هیچ وجه به
افراد توصیه نمی شود و بهتر است که مردم به جای آن، از انواع روغن های
مایع، از جمله روغن های مایع مخصوص سرخ کردن مانند روغن آفتاب گردان، روغن
کلزا، روغن زیتون و... استفاده کنند.
وی ادامه می دهد: باید توجه داشت
که روغن های مایع نیز متناسب با نیاز روزانه، مصرف شوند. نکته قابل توجه در
این زمینه،آن است که میزان مصرف روغن های جامد و مایع، درطول روز باید بین
15 تا 30 درصد کل انرژی روزانه ما را تامین کند که البته بخش عمده ای از
آن از طریق مواد غذایی مصرفی مانند گوشت ها، مغزها(مغزدانه های خوراکی) سس
ها و سایر مواد تامین می شود.
وی تصریح می کند: در حال حاضر بیش از 90 درصد روغن های موجود در کشور ما، وارداتی هستند.
اما
اخیرا وزارت جهاد کشاورزی، درنظر دارد تا کشت دانه های روغنی را ازجمله
کلزا،آفتاب گردان و... افزایش دهد تا از این طریق، همان گونه که در زمینه
تولید گندم، به خودکفایی رسیده ایم ، در زمینه تولید کلزا و روغن کلزا نیز
به خودکفایی برسیم. روغن کلزا به خاطر دارا بودن اسید چرب امگا 3 بالا ، از
روغن ها بسیار مفید است و نسبت به حرارت نیز مقاومت بسیار خوبی دارد.
وی
اظهار می دارد: طبق استاندارد ملی ایران، حداکثر اسید چرب ترانس در روغن
های نباتی جامد موجود در کشور، 20 درصد است. در حالی که براساس توصیه های
سازمان بهداشت جهانی، این میزان باید به صفر برسد. این سازمان همچنین توصیه
کرده است که حداکثر یک درصد انرژی روزانه، باید از اسید چرب ترانس تامین
شود.
وی خاطرنشان می کند: طبق گزارشی که با عنوان »وضعیت عوامل خطرآفرین
بیماری های غیرواگیر«در سال 1384 منتشر شده است، 43 درصد بیماری ها
درکشور، بیماری های غیرواگیر که یکی از ریزفاکتورهای بسیار مهم آن، تغذیه
می باشد و دراین میان، مصرف روغن، نقش بسیار مهمی دارد.
دکتر
کشاورز،متخصص تغذیه و مدیرگروه تغذیه دانشگاه تهران نیز درگفتگو با خبرنگار
ما می گوید:روغن های نباتی جامد، ابتدا به صورت مایع می باشند و در
کارخانه های تولید روغن ، برای بالابردن مقاومت، هیدروژنه یا جامد می شوند.
در این فرایند ، روغن اشباع می شود. این روغن ها برای مدت بیشتری، قابل
نگهداری هستند وحرارت را بهتر تحمل می کنند اما به دلیل داشتن اسیدهای چرب
اشباع شده و اسیدهای چرب ترانس، برای سلامت بدن زیان آور می باشند.
به
گفته وی، چربی های اشباع شده درایجاد بیماری های قلبی- عروقی وافزایش چربی
های خون، نقش زیادی دارند. علاوه بر این فرایند هیدروژنه کردن اسیدهای چرب
ترانس نیز ضرر مضاعفی برای سلامت بدن محسوب می شود،به طوری که مصرف این
روغن ها، خطر بروز سرطان را افزایش می دهد.
مدیر گروه تغذیه دانشگاه
تهران، با بیان این که میزان پذیرفته شده ایزومرهای ترانس در روغن های جامد
در سطح جهان، 2درصد است، اظهار می دارد: البته سازمان جهانی بهداشت،
حداکثر اسید چرب ترانس موجود در روغن ها را 10 درصد عنوان کرده است.
در حالی که متاسفانه روغن های نباتی موجود در ایران، بین 24 تا 48 درصد ایزومرترانس دارند که به شدت هم سرطان زاست.
به
گفته دکتر کشاورز، اگرچه تعداد معدودی از کارخانه های تولید روغن در کشور
میزان ایزومر ترانس موجود در روغن های تولیدی خود را به 10 درصد کاهش داده
اند، اما هنوز هم قسمت اعظم روغن های تولیدی کارخانه های ما، بیش از 10
درصد اسید چرب ترانس دارند.
وی خاطرنشان می کند: آنچه در رژیم غذایی
روزانه، باید مدنظر قرار گیرد، این است که میزان استفاده از روغن جامد در
پخت و پز روزانه ، باید به صفر برسد، چرا که اصولا 30 درصد انرژی روزانه
ما، توسط گوشت ها (گوشت قرمز و سفید) ، شیر، ماست ، پنیر و... به طور طبیعی
به بدن می رسد.
بنابراین باید 12 تا 13 درصدچربی هایی که به بدن می رسد
غیراشباع و 7 تا 8 درصد چربی دریافتی چند غیراشباع باشد. روغن های چند
غیراشباع را می توان با مصرف روغن ذرت، پنبه دانه، آفتابگردان، کانولا،
هسته انگور و... تامین کرد.
وی می گوید: مطالعات نشان داده است که
عامل یک سوم سرطان ها در سطح جهان ، تغذیه است، در حالی که در کشور ما، سطح
مرگ و میر ناشی از سرطان که علت عمده آن تغذیه است، بسیار بالاتر از سایر
کشورهاست و نکته مهم این است که زمینه بسیاری از بیماری ها همچون چاقی،
نارسایی های قلبی- عروقی و سرطان ها، اصولا به دلیل تمایل زیاد به مصرف
غذاهای چرب ، شور، برشته، سرخ شده و دودی است که از دوران کودکی شکل گرفته و
ذائقه ما را ساخته است این درحالی است که تغییر ذائقه در سنین بالاتر،
بسیار مشکل است.
طبق گزارشی که با عنوان »وضعیت عوامل خطرآفرین بیماری
های غیرواگیر« منتشر شده، 43 درصد بیماری ها را در کشور بیماری های
غیرواگیر تشکیل می دهند که از ریزفاکتورهای بسیار مهم آن، تغذیه است و
دراین میان مصرف روغن، نقش بسیار مهمی دارد
Jاستفاده از روغن جامد در
پخت و پز روزانه، باید به صفر برسد چرا که اصولا 30 درصد انرژی روزانه ما،
از طریق گوشت ها( گوشت قرمز و سفید) ، شیر، ماست ، پنیر و...به طور طبیعی
تامین می شود