این اشک‌ها، دل‌زنده‌ات می‌کنند؛ نه دل‌مرده‌ات
چرا عزاداری برای اهل بیت افسردگی نمی‌آورد؟
محرم و صفر؛ افسردگی یا شعف؟
به
اعتقاد برخی کار‌شناسان خارجی، یکی از علت‌های زیاد افسردگی و غمگین بودن
ایرانی‌ها عزاداری دو ماه از سال یعنی محرم و صفر است. این در حالی است که
برخی کار‌شناسان و روان‌شناسان صاحب نظر بر این عقیده هستند که گریه بر
مصائب اهل بیت علیهم السلام نه تنها باعث افسردگی نمی‌شود، بلکه موجب خواهد
شد تا فرد از حالت دلمردگی و افسردگی خارج شده و از نظر روحی به وضعیت
بهتری برسد. بر همین اساس علی عالی، کار‌شناس طب سنتی معتقد است که گریه
کردن دو نوع است. او می‌گوید: «مغز طبیعتی مرطوب و سرد دارد و وقتی یک نفر
گریه می‌کند بر سردی و رطوبت مغز تأثیر می‌گذارد. به همین منظور دو نوع
گریه کردن وجود دارد. گریه‌ای که بر مصیبت خود می‌کنیم و معمولا سرد و تر
است و گریه‌ای که بر اهل بیت و هدفدار انجام می‌گیرد که گرم و تر است.»
او ادامه می‌دهد: «به همین دلیل وقتی بر مصیبتی که بر ما وارد شده گریه
می‌کنیم بر سردی و رطوبت مغز می‌افزاییم. به همین دلیل است که در زمان
عزاداری در مجالس ختم گلاب می‌پاشند تا گرمی ایجاد کنند. وقتی تری زیاد
بالا برود خشکی ایجاد می‌شود. مانند توده سرطانی که ابتدا یک بلغم و مرطوب
است اما سپس خشک و بزرگ می‌شود. غم وقتی به وجود می‌آید اگر گداز و سوز
ادامه دار داشته باشد تبدیل به سردی و خشکی می‌شود.»
دلیل مصرف گلاب و خرما در مجلس عزاداری چیست؟
اگر
توجه کرده باشید در مجالس ختم دائم گلاب پاشی انجام و خرما در سراسر مجلس
به مردم تعارف می‌شود. این اتفاق به گفته عالی از آن جهت است که خرما نیز
مانند گلاب باعث گرمی می‌شود. او در همین زمینه می‌افزاید: «حضرت مریم از
همسری باردار نشد. خداوند به او خرما داد تا به او صبر و گرمی بدهد. چون در
معرض تهمت قرار داشت. همین خرما به او در آن زمان آرامش داد و باعث شد به
سمت افسردگی نرود.»
عالی با اشاره به اینکه در قدیم غذاهایی که در
مراسم عزاداری داده می‌شد گرم بود می‌گوید: «در گذشته به مردم عزادار
آبگوشت می‌دادند که بعد‌ها تبدیل به برنج و غذاهای دیگر شد. شما باید به
صاحب عزا غذا بدهید نه اینکه صاحب عزا به شما غذا بدهد. این رسم‌ها نباید
تغییر کند. سر قبر وقتی گلاب می‌پاشید یا گل می‌برید به خاطر چیست؟ آن شخص
که فوت کرده و رفته، آن گلابی که ریخته می‌شود بیشتر به خاطر خودتان است.
قبرستان سرد است و برای اینکه وقتی به خانه بر می‌گردید غمزده نباشید گلاب و
خرما به شما داده می‌شود. گلاب به شما گرمی می‌دهد و خشکی آن را می‌گیرد.
ناراحت هستید اما حس یأس و ناامیدی ندارید.» عالی همچنین درباره حضرت آدم و
گریه مداوم و چندین ساله ایشان می‌گوید: «حضرت آدم وقتی به زمین فرود پیدا
کرد چند سال گریه کرد و همان گریه باعث شد درونش گرمی ایجاد شود.» عالی
درباره اینکه طب سنتی از رفتار ائمه در درمان برخی بیماری‌ها استفاده کرده
است می‌گوید: "حضرت زینب سلام الله علیها وقتی این همه مصیبت بر او وارد شد
شقیقه‌اش را بر محمل کوبید که خونی از آن جاری شد. ما الان در طب سنتی از
همین روش فصد (جراحی) شقیقه را یاد گرفتیم. وقتی فشار و گرمی زیاد به مغز
وارد شود باعث سکته می‌شود که با فصد (جراحی) شقیقه فشار روی مغز را خارج
می‌کنیم".
عزاداری برای ائمه بهجت‌آفرین است
اما
گریه‌ای که بسیار به آن تاکید می‌شود گریه بر انبیا و ائمه است. برهمین
اساس کار‌شناس طب سنتی می‌گوید: "بر گریه برای انبیا و ائمه اطهار بسیار
تاکید می‌شود. سه شنبه و پنجشنبه‌ها دعای توسل و کمیل برگزار می‌شود تا اشک
ریختن هدفدار شود یعنی یک فرد تصمیم می‌گیرد در این روزهای هفته به مجلسی
برود تا گریه کند. این گریه بسیار خوب است و باید وجود داشته باشد."
ایام
محرم و صفر زمان خوبی است برای گریه کردن. گریه‌ای که نه تنها باعث
افسردگی نمی‌شود بلکه نشاط و شادی را در وجود افراد شکل می‌دهد. به گفته
عالی، در زمان عزاداری امام حسین (ع) یا زیارت امام رضا (ع) کسانی که حتی
مسلمان نیستند هم می‌گویند که در آن حال و هوا حس خوب و معنوی به آن‌ها دست
می‌دهد: «ادیان دیگر وقتی وارد عزاداری امام حسین (ع) یا امام رضا (ع)
می‌شوند می‌گویند نمی‌دانیم چه خبر است اما وقتی دو قطره اشک می‌ریزیم آرام
می‌شویم و لبخند بر لبانمان می‌آید. اگر دقت کرده باشید کسی که بیشتر از
همه در مراسم عزاداری امام حسین (ع) گریه می‌کند بعد از تمام شدن آن بیشتر
از همه به بهجت و شعف قلبی می‌رسد. چون گریه آن‌ها تولید گرمی کرده است.
می‌بینید که این نوع گریه، عکس نوع اول عمل می‌کند. به همین حساب است که
می‌گویند وقتی پنجشنبه‌ها دعای کمیل است اول به مجلس این دعا بروید بعد
وارد خانه شوید. چون یک هفته خستگی را با این گریه و زاری تبدیل به گرمی و
شادی می‌کنید. برای همین امام خمینی (ره) فرمودند محرم و صفر است که اسلام
را زنده نگه داشته است.»
دشمنان اسلام می‌خواهند غمگین‌تر شویم
به
گفته کار‌شناس طب سنتی، دشمنان اسلام از فرسنگ‌ها فاصله در تلاش هستند تا
کاری کنند اسلام فراموش شود و هویتش به خطر بیفتد: «آن‌ها با ایجاد تهاجم
فرهنگی از طریق ماهواره‌ها و شبکه‌های اجتماعی در گوش ما می‌خوانند که
ایران تنها به فکر غم و عزاداری است. اگر به یاد داشته باشید مادران شما هر
هفته روضه داشتند و سفره می‌انداختند. وقتی سفره می‌انداختند هم حاجت
می‌گرفتند هم سر حال‌تر بودند و دیگر افسردگی نداشتند. پدر‌ها هم مراسم این
چنینی را در حجره‌ها برگزار می‌کردند. آرام آرام این مراسم برداشته شده
است. خیلی‌ها نمی‌دانند که خندیدن و سرور زیاد باعث غم و سردی بعد از خنده
می‌شود. دقت کرده‌اید وقتی خیلی با صدای بلند می‌خندید خنده که تمام می‌شود
غمی در وجود شما می‌نشیند؟»
عالی اینکه گفته می‌شود به خاطر عزاداری
در دو ماه محرم صفر ایرانی‌ها افسرده هستند را تهاجم فرهنگی می‌داند و
می‌گوید: «بحثی که گفته می‌شود ایرانی‌ها افسرده هستند چون بعد از ۱۴۰۰ سال
هنوز یاد امام حسین (ع) را گرامی می‌دارند و در غم از دست دادن او اشک
می‌ریزند بحث تهاجم فرهنگی است. لازم است به اعتقادهایی که داریم پایبند
باشیم کار‌شناس‌ها دارند روی یکسری رفتارهایی که به آن توصیه شده کار
می‌کنند و برای بسیاری از این رفتار‌ها دلایل علمی نیز پیدا شده است و
همچنان روند تحقیقات ادامه دارد. هدف آن‌ها این است تا همین آداب و سننی که
وجود دارد را از ما بگیرند و بیشتر از این افسرده شویم و از دین و
اعتقاداتمان جدایمان کند.»
مدیریت اشک
در همین زمینه با دکتر سمانه موهبتی،
متخصص در زمینه طب سنتی نیز گفت‌و‌گو کردیم. او درمورد اینکه باید اشک‌ها
را مدیریت کرد به ویژه اشک سرد را تا به بیماری و افسردی منجر نشود،
می‌گوید: «ماهیت اشک بر رطوبت است. رطوبت در سر موجب اشک می‌شود. به طور
طبیعی انسان‌ها در شرایطی قرار می‌گیرند که اشک می‌ریزند. آنچه اتفاق
می‌افتد درباره صحنه و حادثه است. غمی در دلشان می‌نشیند که کلا ماهیت آن
سرد و تر است. مثلا کسی عزیزی را از دست می‌دهد در لحظه اول غم، سردی و
رطوبت بر آن وارد می‌شود. اشک اولی که می‌ریزد داغ است و دلش می‌سوزد. خود
فرد در زمان گریه کردن آن را احساس می‌کند. اما اگر این گریه ادامه دار
باشد به جزع و فزع می‌رسد و خودش را به سمت سردی می‌برد که می‌شود سرد و
تر. اگر همچنان ادامه پیدا کند خودش را خشک کرده است و غم، تغییر ماهیت
می‌دهد. این روش فرد را به سمت افسردگی سوق می‌دهد.»
اشک گرم، اشک سرد
او
درباره گرما و سرمای اشک می‌گوید: «اشک می‌تواند سرد و تر و گرم و تر
باشد. وقتی گریه می‌کنید احساس می‌کنید اشک داغ است و در حین گریه بینی‌تان
می‌سوزد. این اشک گرم است. وقتی اشک بی‌دلیل و بی‌هدف جاری شود ماهیت اشک
سرد می‌شود و اگر ادامه‌دار باشد تشدید می‌شود و به سمت سردی بیشتر می‌رود.
اشک ناشی از گرمی خیلی سریع‌تر کنترل می‌شود. اما وقتی اشک گرم به سمت
سردی و خشکی برود می‌تواند سبب کینه، حسد، خود را پایین دیدن و کاهش اعتماد
به نفس شود.»
در مجالس اهل بیت گریه کن یا حتی ادای گریه کردن دربیاور
موهبتی
در زمینه اشکی که ریختن آن برای ائمه توصیه می‌شود می‌گوید: «اشک گرم،
اشکی است که از نظر علمی هم روی آن مانور داده می‌شود. چون اشک گرم
می‌تواند بعد از خود شادی به همراه داشته باشد. حتی یکسری دستورات الهی
وجود دارد که در حال حاضر تمام دنیا روی آن مانور می‌دهند. اگر اشک گرم
باشد سرتان را گرم نگه می‌دارد. رطوبت را خارج می‌کند و گرما را هم وارد
وجودتان خواهد کرد.» او ادامه می‌دهد: «توصیه می‌کنند گریه را هدف دار
کنیم. می‌گویند گریه کنید بر غم ائمه. گریه کنید به خاطر گنا‌هاتان. در این
صورت است که اول سوز را حس می‌کنید بعد اشکتان در می‌آید. این می‌شود
ماهیت آنچه که باید در بدن اتفاق بیفتد. در این صورت یک نوع شستشو صورت
می‌گیرد. حتی مغز را هم تمییز می‌کند. برای همین می‌گویند که توبه شما را
دوباره از نو می‌سازد. این مسیری است که اگر ایجاد شود باعث خواهد شد تفکر
کنید تا اشکی بریزید.»
این متخصص در طب سنتی حضور در مجالس عزاداری
ائمه را توصیه می‌کند، حتی اگر به اشک ختم نشود: «ائمه که نیاز به گریه ما
ندارند. ما نیاز داریم به این گریه. حتی می‌گویند اگر در این مجالس اشکت هم
در نیامد جزع و فزع کن. نشد آرام گریه کن. اگر باز هم اشکت نیامد ادای
گریه دربیاور. اگر ادا هم نمی‌توانید در بیاورید چهره‌تان را در هم بکشید.
متناسب با همین موضوع داشتن دائمی یکسری شغل‌ها نهی شده مانند مرده شوری.
مرگ یک انسان باید همه را متأثر کند. شاید شدتش فرق کند اما باید وجود
داشته باشد. به اشکتان هدف بدهید مثلا می‌گویند دچار غم شدید بروید در
مجالس اهل بیت و در آنجا به خاطر خودتان گریه کنید اما در آن جلسه بنشینید.
در این صورت است که آرام آرام مسیر اشک تغییر می‌کند.» او ادامه می‌دهد:
«توصیه شده که زیارت عاشورا بخوانید به نیابت امام زمان (عج) به این مفهوم
که من باور دارم یک نفر غمش از غمی که من دارم سنگین‌تر بوده. اما متاسفانه
این دید در زمان خواندن زیارت عاشورا فراموش شده است. این حس باعث می‌شود
اولین کاری که می‌کنید خدا را شکر کنید و دید خوشبینانه تری پیدا داشته
باشید. این سیری که اتفاق می‌افتد در وجود حس گرما و تصفیه درون ایجاد
می‌کند که بسیار با ارزش است.»