با توجه به سردی و گرمی هوا، طی سه تا پنج
روز جوانه گندم میروید، گندم به دو صورت استفاده از چرخ و کوبیدن له شده
و آب آن استخراج میگردد.
برای پخت سمنو آرد گندم در سه مرحله تفت داده شده و بعد با شیره استخراج شده از جوانه گندم و آب مخلوط میشود.
ابتدا
گندم را شستشو داده و آن را به مدت سه روز در میان پارچهٔ خیس نگهدارى
مىکنند. در این مدت گندمها جوانههاى بسیار ریزى مىزنند که به آنها
سبزک مىگویند. سپس آنها را روى سطحى تخت پهن مىکنند و روى آن پارچهاى
مىکشند و هر از چند مدتى روى آنها آب مىپاشند. این عمل را تا زمانى که
جوانهها حدود یک و نیم سانتىمترى شوند، ادامه مىدهند. بعد آنها را درون
چرخ مىریزند و آبشان را مىگیرند. این عمل در گذشته توسط هاون انجام
مىشد. مایعى همانند شیر از آن خارج مىشود، آن را صاف کرده و سپس داخل
تیان یا دیگ مىریزند. در این زمان، آرد را که قبلاً الک کردهاند، به
نسبت سه به یک به آن مىافزایند. در حین ریختن آرد چندین نفر دور دیگ
مىایستند و آن را هم مىزنند. با گفتن "بسم الله" اجاق روشن و شروع به
پخت شیره های گندم در دیگ می شود و نزدیکان و همسایگان در ساعتی مقرر با
گل و شیرینی به محفل آمده و به این ترتیب بر شگون و برکت مجلس می افزایند.
همزدن یا اسدام زدن قطع نمىشود تا زمانى که ماده به جوش بیاید. این
قسمت کار بدلیل سخت بودن آن، بیشتر توسط آقایان انجام مىشود. در هنگام هم
زدن مرتّب صلوات مىفرستند و دعا مىکنند و هر کسى هم که حاجتى داشته باشد
کفگیر یا اسدام را گرفته و شروع به هم زدن مىکند.
هنگامى
که کمکم سمنو رنگ به خود مىگیرد، زیر آتش را کم مىکنند ولى هم زدن را
بیشتر مىکنند. این عمل آن قدر ادامه مىیابد تا زمانى که سمنو مقدارى خود
را بگیرد یا اصطلاحاً سنگین بالا بیاید. در این هنگام مقدارى فندق درون آن
مىریزند و زیر آن را خاموش مىکنند و روى آن را مىپوشانند و به اصطلاح
آن را دم مىگذارند.
روى آن را سجادهاى پهن مىکنند و در درون آن یک آینه، یک ظرف آب، یک سرمهدان و یک جلد کلامالله مجید مىگذارند تا چهار ساعت بدین حالت باقى بماند.
مردم
اعتقاد دارند که در این مدت حضرت فاطمه (س) مىآیند، ابتدا قرآن را
برداشته و قرائت مىکنند. سپس مقدارى از آب را مىنوشند و بر چشمان خود از
آن سرمهدان سرمه مىکشند و سپس انگشتى به درون دیگ سمنو مىزنند. به همین
خاطر هنگامى که بخواهند در دیگ را بردارند، قبل از آن، آب آن ظرف را که
متبرک شده است با قاشًق چایخورى بین اعضاء تقسیم مىکنند. همچنین خانمها
از آن سرمهدان بر چشمهاى خود مىکشند. پس از برداشتن در دیگ، سمنوى
پختهشده را بین اعضاء و همچنین همسایگان و بستگان پخش مىکنند.
باید
یادآور شد که سمنو پختن کارى بسیار سخت است. معمولاً زنان یک محله و یا
فامیل جمع مىشوند و در یک منزل اقدام به پخت آن مىکنند. مواد مورد نیاز
سمنو اغلب توسط اهالى فراهم آورده مىشود و نیز به خاطر جبران زحمات
صاحبخانه معمولاً یک دست خلعت یا لباس و عدهاى نیز به جاى آن شیرینى و
یا کلهقند مىآورند.
خواندن زیارات نامه حضرت زهرا(س) و دعای توسل بر شکوه و معنویت این سنت می افزاید.
در
مراسم سمنو پزان یک نفر وظیفه پذیرایی از میهمانان و یک نفر مامور اسفند
دود کردن است و با ورود هر یک نفر به جمع، اسفند دود میشود چرا که مردم
عقیده دارند سمنو به نظر افراد بسیار حساس است و باید از هر نظر بدی مصون
بماند.
در پخت سمنو و نذری هایی از این دست، عده ای از دوستان و
آشنایان که دارای نذری هستند و یا حتی حاجتی دارند، صاحب نذر و بانی پخت
سمنو را از پیش خبر می کند و او را از نیت و تصمیمشان مبنی بر آوردن بعضی
لوازم مورد نیاز سمنو مانند بادام، گردو، پسته و فندق و یا حتی آرد، با
خبر می کند و او نیز موظف است که آنها را در زمان مناسب فرا خواند.
پس
از هم زدن، زمانی که سمنو به جوشیدن "وغل غل" افتاد زن هایی که نذر ریختن
پسته یا بادام و ... در دیگ سمنو دارند، نذری خود را مشت مشت در آن می
ریزند و پس از افزودن مقدار متناسب از آرد، دوباره آن با سلام و صلوات هم
می زنند و پس از آن کفگیر را به کنار گذاشته و سمنو را "دم" می کنند و روی
دیگ را با مقداری آتش و خاکستر می پوشانند.
در این شب و در بعضی از
محافل (با توجه به میل و میزان نذر بانی مراسم) فردی مداح یا روضه خوان
دعوت می شود که به مداحی و روضه خوانی می پردازد .
پس از دم کردن
سمنو و در دیگ را گذاشتن، تعدادی از بانوان حاضر، نزدیک دیگ و بعضی در
ساختمان خانه بانی مراسم، بیدار می مانند و دست به دعا برمی دارند و پیش
از نماز صبح دو رکعت نماز حاجت به جا می آورند.
حاجت های خود را به
وساطت و شفاعت فاطمه زهرا (س) از خداوند می خواهند و با خود شرط می کنند
که اگر نیازشان برآورده شد، سال دیگر در سمنوپزان دیگری، دو یا چند برابر
آرد یا پسته یا بادام خواهند آورد و یا خود بانی پخت سمنو خواهند شد.
صبح روز موعود با سلام و صلوات و دلهایی پر از حاجت در دیگ در مراسمی خاص برداشته شده و سمنو در میان مردم پخش میشود.
یکایک
زنان حاضر، کاسه ای به دست می گیرند و بخشی از آن را برای اهالی، همسایگان
و حتی کسبه محل به عنوان "نذری" می برند و مانده سمنو را صاحب مجلس، برای
سفره هفت سین خود نگه می دارد که مایه تبرک و نشاط است .
ظرف سمنو به هرکس که داده میشود هدیهای مانند نبات ،شکر یا نقل در آن میگذارد و به صاحب سمنو بر میگرداند.
ازخواص سمنو بیشتربدانید:
سمنو یکی از دسرهای سنتی ایرانی و ویژه سفره هفت سین نوروزی است. سمنو را از جوانه گندم و آرد درست میکنند. ماده شیرین کننده سمنو شیرهای است که از خرد کردن جوانه گندم گرفته میشود. این شیره با آرد سبوسدار جوشانده میشود.
سمنو شیرافزا است از این رو هم براى مادران شیرده و هم به علت مقوى بودن براى زنان باردار بسیار مفید است.
از دیگر موارد مفید درمانى آن مىتوان به اثرات شفابخش آن در درمان سو ءهاضمه، نازایى، سختى زایمان، سنگ کیسه صفرا و اختلال صفرا، پادرد، کندى ضربان قلب، ریزش مو، لاغرى، یبوست، واریس، قندخون و دیابت، رشد قد، بى خوابى عصبى، تصلب شرائین و کلسترول، ضعف حافظه، بیماران دوره نقاهت،M.S، بهت زدگى، پرکارى تیروئید، اسکیزوفرنیا، سایکوز، فسفات در ادرار، خون ادرارى، ترمیم زخم ها، فلج مغزى، مقاومت در برابر عفونت، بهبودى زخم هاى قرنیه، بیمارى رینود، اکرودینى، کولى باسیلوز، برى برى، شارکو، هوابلعى، مخملک، کوریزاى مزمن، پیستوریازیس، ورم دستگاه تناسلى، تب برفکى، ورم میزراه، سرگیجه هاى منى پر، کم خونى هیپوکروم، آرتروز، ورم زبان همراه بار، آرتروز پا و شبیکه، پارکینسون، عوراض یائسگى، پورپورا، اسپرو، اسکروفولوس، هپاتیت، یرقان، یرقان نوزادى، کمک به ترمیم شکستگى استخوان و عقیم بودن، به عنوان غذا و کمک درمانى مفید و مؤثر است.
در داخل این غذاى بهشت که تزئین بخش سفره هفتسین است، بادام هاى شیرین (سنگى) مىریزند که نماد و مایه برکت است. این بادام ها را پس از پختن از سمنو خارج مىکنند و تعدادى از آنها را به عنوان برکت کیف پول در داخل کیف پول قرار مىدهند تا باعث فراوانى پول و ثروت گردد. بادام، حاوى ویتامین E وB1 و مقدار فراوانى از فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، گوگرد، سدیم، آهن، قند، مواد ازته و چربى است که به هنگام طبخ سمنو، جذب آن شده و باعث مقوى شدن بیشتر این غذا مىگردد. مصرف سمنو باعث تقویت عمومى بدن بویژه استخوان ها مىگردد و غذاى بسیار مفیدى براى زنان بویژه زنان باردار، بچه شیرده و یائسه محسوب مىشود