اولین
نسیم خنک پاییزی که می وزد حال و هوای باز شدن مدرسه ها بازار نمایشگاه
های عرضه نوشت افزار و اقلام مورد نیاز دانش آموزان را داغ می کند. در
این میان اگر چه در چند سال اخیر طرح های ایرانی اسلامی نوشت افزار
جایگاه خود پیدا کرده اما همچنان رقابتی سخت میان باربی و مرد عنکبوتی و
ثنا و ثمین و سینا وجود دارد؛ رقابتی که گاهی به دلیل نبود برنامه ریزی و
حمایت نابرابر است.
چند سالی میشود که سر و کله طرحهای
ایرانی هم در میان بازار داغ نوشتافزارهای وارداتی با طرحهای غیرایرانی
نظیر باربی و بت و مرد عنکبوتی باز شده است. حالا میتوان در نمایشگاه های
نوشت افزار که اغلب با نزدیک شدن به ایام بازگشایی مدارس بازارشان گرم
میشود، نوشت افزارهایی با طرح ها و نقوش ایرانی هم پیدا کرد. با وجود
این عواملی موجب شده تا در نبرد میان باربی و مرد عنکبوتی و ثنا و ثمین یا
سینا باز هم اسطورههای وطنی نقش بسته بر نوشت افزار تولید داخل نتوانند
در جلب نظر بچهها و حتی والدین بر چهرههای آشنای غیرایرانی پیروز شوند.
با طی شدن آخرین ماه از تابستان، کم کم بوی ماه مهر هم به مشام می رسد و
حال و هوای درس و مدرسه کوچه ها را پر می کند. شاید خرید کیف و کفش و لباس و
لوازم التحریر جذابترین قسمت آماده شدن برای ماه مهر باشد که حسابی دانش
آموزان را سر کیف می آورد.
اما همین کیفور شدن بچه ها برای جیب بزرگترها
کلی خرج دارد؛ البته والدینی که اهل فکر و نگران تربیت بچه هایشان هم
هستند بیشتر از جیبشان، به ذهن و دلشان فشار می آید. آنها با چرخ زدن در
بازار لوازم التحریر بیشتر از آنکه دل مشغولی قیمتها را داشته باشند، با
دیدن عکس ها و طرح های نقش بسته بر روی کیف و دفتر و جامدادی ها حرص می
خورند.
از شخصیتهای اجق وجق و دخترکان برهنه
انیمیشن های غربی گرفته تا بازیگرهای چشم بادامی شرقی که در سایه غفلت
متولیان فرهنگی در سال های اخیر لشگرکشی کرده و خاکریزهای لوازم التحریر را
تسخیر کردند تا دفاتری با طرح های شدیداً غیر اخلاقی و برگرفته از فرهنگ
غربی، تجارت خود را در میان غفلت نهادهای دولتی مسئول تا دولتی ترین مراکز و
فروشگاههای لوازم التحریر هم گسترش دهند و تحریک کننده ترین و شرم آورترین
طرح ها روی دفاتر مشق فرزندان این آب و خاک نقش ببندد.
البته در
دو سه سال گذشته چند موسسه خصوصی با ورود به بازار گسترده لوازم التحریر،
تلاش کردند با این روند مبارزه کرده و جلوه هایی از فرهنگ اصیل ملی و دینی
کشور را به وسیله این بازار گسترده عرضه کنند. و امسال هم بالاخره برخی از
دستگاه های فرهنگی جمهوری اسلامی از خواب زمستانی خود بیدار شدند و با ورود
برندهای دولتی همچون «شکرستان» (حوزه ی هنری) و «کانون پرورش فکری کودکان و
نوجوانان» به بازار لوازم التحریر، در کنار موسسات غیردولتی همچون «ایام»،
«روشنا»، «قاصدک» و «پویا»، اندکی از بازار عظیم حدود 150 میلیون نسخهای
دفتر مشق به دفاتر با طرح های ایرانی اسلامی اختصاص یافت. سهمی که در
بهترین حالت به چیزی حدود 4 یا 5 میلیون نسخه از این 150 میلیون نسخه خواهد
رسید.
با گشت و گذاری در مغازه های شهرمان با برخی از انواع تصاویر
نامناسب روی جلد دفاتر دانش آموزان مواجه می شویم و اگر تا دیروز چنین
توجیه می کردیم که نمونه مشابه ای متاثر از فرهنگ خودمان در بازار نیست،
اکنون این بهانه جای طرح ندارد و با اندکی گشت و گذار در مغازه های شهر و
اصفهان می توان نمونه های مناسبی یافت.
جولان باربی و بِن تِن و جومونگ در خمینی شهر
حالا
3-2 سالی می شود که گروه های فرهنگی هنری در کشور به فکر چاره افتاده اند و
می خواهند به این مهاجمان پاتک بزنند. طرح های ثنا و ثمین و سینا از جانب
موسسه فرهنگی هنری خیبر، تصاویر نام آوران علمی، ورزشی، هنری و شهدا از
جانب دفتر مطالعات جبهه فرهنگی، طرح های انیمیشن ایرانیِ شکرستان از جانب
حوزه هنری کودک و نوجوان و... بخشی از فعالیت هایی است که در این حوزه صورت
گرفته که برخی با استقبال خیلی خوب دانش آموزان نیز روبرو شده است اما آن
چه بیش از همه در این خصوص حائز اهمیت است چگونگی توزیع این نوشت افزار و
به طور ویژه دفترها در سراسر کشور می باشد. آن چه ما از پیگیری این موضوع
در خمینی شهر دستگیرمان شد این بود که گویا طرح های شکرستانی حداقل در شهر
ما و حتی اصفهان گوی سبقت را از باقی رقبا ربوده اند و توانسته اند به نوشت
افزاری های شهرستان ها راه یابند و سری توی سرها دربیاورند.
کالای فرهنگی در دست فرهنگسازان
نوشت
افزار یکی از مهمترین کالاهای فرهنگی است که تصاویر نقش بسته روی آن با
توجه به پیشینه ذهنی کودکان از شخصیتهای ارائه شده میتواند اسطورههایی
در ذهن فرزندان ما ایجاد کند. بدیهی است بچهها در خیالشان با طرح و
نقشهای روی نوشت افزارشان زندگی میکنند به همین خاطر گزینههایی را
انتخاب میکنند که برایشان آشنا باشد. حدود 15 میلیون دانشآموز در کشور
بهطور میانگین سالانه هر یک به میزان 15 هزار تومان فقط مداد، مداد تراش و
پاککن خریداری میکنند که گردش مالی این سه قلم 225میلیارد تومان برآورد
میشود. همچنین مصرف 4 میلیون دانشجو، سازمانها و سایر اقشار نیز باید
افزوده شود. به گفته نایب رئیس اتحادیه نوشت افزار، در حال حاضر حدود 70
درصد از محصولات مربوط به نوشت افزار وارداتی هستند.
خردمند، رئیس
اتحادیه سراجان تهران معتقد است که در شرایط فعلی بازار «ما ناچار به
واردات هستیم و بیشترین واردات هم به دلیل مقرون به صرفه بودن و قیمت ارزان
و تنوع محصولات از کشور چین انجام میشود. » همین ارزانتر بودن یکی از
نکات کلیدی است که می تواند رقابت نوشت افزار ایرانی را با نمونههای
خارجی آن سخت و نفسگیر کند.
نوشت افزار یکی از مهمترین کالاهای فرهنگی است که تصاویر نقش بسته روی آن با توجه به پیشینه ذهنی کودکان از شخصیتهای ارائه شده میتواند اسطورههایی در ذهن فرزندان ما ایجاد کند. بدیهی است بچهها در خیالشان با طرح و نقشهای روی نوشت افزارشان زندگی میکنند به همین خاطر گزینههایی را انتخاب میکنند که برایشان آشنا باشد.
استقبال متفاوت در مناطق مختلف شهر
علی
رضا احمدی که پیش از این نمایندگی عرضه نوشت افزار ایرانی را داشته
درباره استقبال از این طرح ها میگوید: ما خودمان هم فکر نمیکردیم
استقبال خوب باشد اما چهار سال پیش که برای اولین بار دفاتر و نوشتافزار
ایرانی را عرضه کردیم به رغم آنکه کارها ضعیف بود و کیفیت کاغذ دفترها نسبت
به انواع خارجی آن پایینتر بود، استقبال خیلی خوبی صورت گرفت. به گفته
این فروشنده که در میدان انقلاب مغازه کتابفروشی دارد، سال دوم عرضه این
محصولات حتی با استقبال بهتری مواجه شد. محمد محبی، فروشنده نوشتافزاری
است که در خیابان طالقانی مغازه دارد. به گفته وی به دلیل ضعیف بودن طرحها
هر کسی کارها را نمیپسندد. این فروشنده درباره میزان استقبال بچهها می
گوید: ما سعی میکنیم طوری ویترین را بچینیم که بچهها را جذب کند اما از
هر 10 بچه دو نفرشان جذب می شوند و برای خرید مراجعه می کنند. محبی با
تأکید بر اینکه برای کمک به این طرح ها باید صدا و سیما پای کار بیاید و
روی آنها تبلیغ شود، می افزاید: نمونههایی مانند شکرستان که برنامه
تلویزیونیاش درست شده و برای بچهها آشناست اغلب با استقبال بیشتری مواجه
میشود. به گفته وی طرحهای مربوط به شخصیتهای کلاه قرمزی هم مورد استقبال
بچههاست.
این فروشنده در رابطه با قیمتهای این دفترچهها میگوید:
قیمتها به نسبت کیفیت مناسب است، مثلاً دفتر 100 برگ 5 تا 6 هزار تومان و
60برگ حدود 3هزار و 500 تومان است.
با وجود این اما وقتی به بازار
مراجعه می کنید می بینید که به جز برندهای معروف نوشت افزار که قیمت
بالایی دارند، قیمت اجناس چینی وارداتی با تصاویر غیر ایرانی به نسبت
نوشت افزار ایرانی پایینتر است. شاید به همین دلیل است که در بازار آزاد
به ندرت میتوان نوشت افزار ایرانی را مشاهده کرد و به جرات میتوان گفت
بازار نوشتافزار هم در قبضه چینیهاست.
جان دادن به اسطورههای واقعی
با
تمام اینها حرکت در زمینه برندسازی نوشت افزار حرکت مثبتی برای حمایت از
تولید ملی و از آن مهمتر نهادینه کردن فرهنگ و اسطورههای ایرانی اسلامی
در ذهن کودکانی است که به همین زودی باید الگوهای زندگیشان را انتخاب
کنند، این الگوها میتواند به جای باربی و مرد عنکبوتی اسطورههای حقیقی
مانند شهید احمدی روشن و شهید آوینی باشد.