استئرپوروز یا پوکی استخوان

بر خلاف تصّور عمومی، استخوانها شبیه قطعه ای سنگ مانند و ثابت نیستند، بلکه سلولها و ساختمان استخوانی دائما در حال ساخته شدن و تخریب هستند که این فرایند بسیار دقیق و تحت تأثیر عوامل بسیار هورمونی، تغذیه ای و محیطی از جمله ورزش و تحرک بوده.
		تاریخ انتشار خبر : 12:11 1393/3/14

استئرپوروز یا پوکی استخوان
هوالشافی استئرپوروز یا پوکی استخوان، بیماری خاموش     تعریف: استئر به معنی استخوان و پوروزسیس به معنی پوکی است، در این بیماری میزان تراکم مادۀ استخوانی کاهش می یابد. حال ببینیم چه اتفاقی می افتد که میزان تراکم مادۀ استخوانی کم می شود؟ برای پی بردن به این مسئله ابتدا باید ساختمان استخوان و سلولها و عملکرد آنها را بشناسیم. استخوان یک بافت زندۀ سخت است که وظیفۀ حفظ اسکلت بندی بدن را بعده دارد البته مرکز استخوانها محل ساخت سلولهای خونی نیز می باشد. علاوه بر وظایف ذکر شده استخوان اصلی و اساسی در ذخیره و آزاد سازی یون های حیاتی و بسیار مهم کلسیم و فسفر را دارا می باشد. بر خلاف تصّور عمومی استخوانها مانند قطعه ای سنگ مانند و ثابت نیستند بلکه دائماً سلولهای استخوانی و ساختمانها در حال ساخته شدن و تخریب هستند که این فرایند بسیار دقیق بوده و تحت تأثیر عوامل بسیار هورمونی، تغذیه ای و محیطی از جمله ورزش و تحرک می باشد بطور کلی دو نوع سلول اصلی در استخوان وجود دارند اول سلولهای استخوان ساز و دوم سلولهای استخوانخوار و عملکرد این دو نوع سلول در استخوان طبیعی همیشه متعادل و عکس هم ولی مساوی است یعنی به همان میزانی که استخوان خورده می شود، استخوان ساخته می شود و بنابراین در فرد سالم طبیعی، افزایش یا کاهش مرضی تراکم مادۀ استخوانی را نداریم و به همین دلیل است که فکر می کنیم استخوان ها بدون تغییر و ثابت هستند. برای جلوگیری از پوکی استخوان دستورات و سفارشات متنوعی ارایه می شود که بعضی از آنها گرچه بسیار معروف هستند ولی متأسفانه تنها باعث پیشگیری از پوکی استخوان نمی شود بلکه بر عکس موجب بدتر شدن اوضاع می شوند، یکی از اینها مصرف فراوان ماست است که خود ماست به دلیل داشتن اسیدلاکتیک محیط عمومی بدن را اسیدی می کند (متابولیک اسید شیس) و لذا یون کلسیم از استخوانها کنده می شود، که برای حل این مشکل ماست را باید با یک مصلح مثل: پودر زینیان، فلفل سیاه، گل محمدی یا نعناع مصرف نمود. شکل دیگر ماست این است که بعلت آرایش پیچیدۀ پروتئین های آن برای تجزیۀ مولکولهای پروتئنی انرژی زیادی از سلولها مصرف می گردد که در طولانی مدت موجب اختلال عملکرد سلولهای استخوان ساز می شود و در نتیجه زیاد ماست و دوغ خوردن بر عکس تصور عوام موجب کمتر شدن تراکم مادۀ استخوانی می گردد. دومین ماده ای که بسیار توصیه می شود برای پیشگیری از پوکی استخوان میل شود شیرهای کم چربی است که بعلت محتوای بالاتر پروتئین و نبودن چربی های طبیعی انرژی زا و پیچیدگی پروتئین بیشتر از سلولهای انرژی اخذ می کند و باعث اختلال عملکرد سلولهای استخوان ساز می شود و در نهایت بیماری پوکی استخوان را بدتر می کند، راه چاره این است که اولاً از شیر طبیعی پر چرب شود ثانیاً شیر پانزده دقیقه بجوشد ثالثاً به شیر یک مصلح مانند: زعفران یا زرد چوبه اضافه شود (که هر دوی زعفران و زرد چوبه داروی ضد پوکی استخوان نیز می باشند) رابعاً شیر بصورت گرم و با خرما یا عسل میل شود.  سومین غذایی که خیلی تأکید می گردد، خوردن ماهی است، در حالی که باز گوشت ماهی به علت داشتن پروتئین های پیچیده برای آنالیز به انرژی فراوان سلولی نیاز دارد و لذا بر عکس خوردن گوشت ماهی موجب اختلال عملکرد سلولهای استخوان ساز شده و باعث پوکی استخوان می شود، در روایتی از امام موسی کاظم علیه السلام آمده است که فراوان خوردن گوشت ماهی بدن ها را فرسوده می کند، راه حل این مشکل این است که اولاً در خوردن گوشت ماهی افراط نشود و ثانیاً گوشت ماهی با یک مصلح مصرف شود مثل: سبزیجات با طبع گرم (آویشن، ریحان، نعناع، پونه)، یا زرد چوبه و فلفل سیاه یا زیتون نکته: یادمان باشد هرگز گوشت ماهی را با آبلیمو یا ماست نخوریم. مصرف آب سرد فراوان هم خود موجب کاهش انرژی سلولی در سلولهای استخوان ساز می شود که روش جبران آن مصرف آب جوشیدۀ گرم با خرما بجای آب سرد است و همچنین مصرف شربت زعفران و عسل خنک و انواع شربت های سنتی ایرانی همه در جلوگیری از پوکی استخوان مفید می باشند. چند توصیه: 1- گوشت گوسفند با استخوان در تمام غذاها استفاده شود چون استخوان گوسفند خود سرشار از کلسیم است. 2- از خوردن نوشابه های گازدار و کولادار پرهیز شود چون گاز نوشابه ها خاصیت اسیدی دارد و باعث پوکی استخوان می شود و کولاها هم مواد شیمیایی هستند و برای سلولهای استخوان ساز خاصیت سمی دارند. 3-از کشیدن سیگار، مصرف الکل و مصرف مواد مخدر و چای سبز و سیاه خودداری کنید چون همگی برای سلول های استخوان ساز مضر هستند. 4- ورزش و نرمش متناسب با سن و جنس فراموش نشود. 5- کار بدنی فراموش نشود. 6- قرار گیری در معرض نور خورشید مستقیم بطوریکه خورشید از پشت سر به بدن ما بتابد و نه از روبرو بسیار مفید است البته نباید زیاد از حد باشد. 7- از خوردن فست فودها و ساندویج ها حتی الامکان پرهیز شود. 8- بجای سالاها تا حد ممکن از سبزی خوردن بدون گشنیز استفاده شود. 9- گوشت گاو و مرغ مصرف نشود و به جای آن ها از گوشت گوسفند و شتر استفاده شود. 10- میوه های با طبع سرد را با هم مصرف نشود و با فاصله دو ساعته میل شوند.  دکتر حسن اکبری متخصص و دانشیار آسیب شناس سلولی محقق و مدرس طب اسلامی ایرانی